Sắp thực hiện kiểm định khí thải xe ở Việt Nam
Dự thảo Quyết định Quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải ôtô lưu hành ở Việt Nam đang được lấy ý kiến trước khi ban hành.
Tại hội thảo quốc gia Kiểm soát và cải thiện chất lượng không khí tổ chức sáng 24/4, ông Lê Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, Dự thảo Quy chuẩn khí thải xe máy đã được chuyển đến các bộ, ngành, địa phương liên quan để lấy ý kiến. Theo dự kiến, trong một hai tháng tới, quy định này sẽ được ban hành. Tinh thần là các quy định về khí thải sẽ chặt chẽ hơn, có lộ trình áp dụng với từng địa phương, đặc biệt là tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM. Việc lấy ý kiến cũng đang được thực hiện tương tự với tiêu chuẩn khí thải ô tô.
Theo dự kiến, trong một hai tháng tới, Quy chuẩn khí thải xe máy sẽ được ban hành.
Trước đó, giữa tháng 3/2025 Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã yêu cầu phải ban hành quy chuẩn về khí thải xe máy trong thàng 4/2025, quy chuẩn khí thải ô tô ban hành trong tháng 3. Với thông tiến độ như dự kiến của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, thời hạn ban hành phải lùi so với yêu cầu đề ra.
Theo đại diện Cục Môi trường, việc ban hành quy chuẩn về khí thải xe máy là một trong số những giải pháp để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm không khí, đặc biệt là tại các đô thị như hiện nay. Kết quả quan trắc năm 2024 cho thấy, chỉ số bụi mịn PM 2.5 tại hầu hết các tỉnh thành miền Bắc như Hà Nội, Hà Nam, Bắc Ninh, Bắc Giang, Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình, Thái Nguyên đều vượt quy chuẩn. Trong các nguyên nhân, hoạt động giao thông như khí thải, bụi đường được xếp cao nhất với tỷ lệ đóng góp hơn một nửa so với các nguồn khác như công nghiệp, xây dựng, đốt mở (đốt rơm rạ, rác thải ngoài trời), dân sinh.
Hiện nay, Việt Nam có trên 70 triệu xe mô tô, xe máy đăng ký lưu hành tại Việt Nam, trong đó hơn 45 triệu đang được người dân sử dụng hàng ngày. Theo cơ quan chức năng, xe máy là nguồn phát thải ô nhiễm lớn nhất, nhưng chưa được kiểm soát vì Luật Giao thông đường bộ năm 2008 chưa quy định.
Hiện nay, Việt Nam có trên 70 triệu xe mô tô, xe máy đăng ký lưu hành tại Việt Nam.
Theo Thông tư 47/2024 của Bộ Giao thông Vận tải (nay là Bộ Xây dựng), xe mô tô, xe gắn máy có tuổi đời dưới 5 năm được miễn kiểm định khí thải. Xe từ 5 đến 12 năm tuổi phải kiểm định hai năm một lần, xe trên 12 năm tuổi phải kiểm định hàng năm. Trường hợp xe môtô, xe gắn máy trong cơ sở dữ liệu không có thông tin về ngày xuất xưởng thì tính từ ngày 31/12 của năm sản xuất xe. Giấy chứng nhận kiểm định khí thải sẽ được Cục Đăng kiểm Việt Nam cấp.
Theo đó, ô nhiễm không khí từ hoạt động giao thông vận tải bao gồm cả bụi đường và khí thải từ số lượng lớn các phương tiện cơ giới tham gia giao thông sử dụng nhiên liệu hóa thạch, trong đó có nhiều phương tiện cũ không đảm bảo tiêu chuẩn khí thải, niên hạn để lưu thông trong thành phố.
Kết quả nghiên cứu khoa học của một số chuyên gia môi trường tại Hà Nội và TP.HCM cho thấy tỉ lệ ô nhiễm bụi từ hoạt động giao thông vận tải dao động trong khoảng từ 40% đến 60% (giai đoạn 2022-2025).
Tỉ lệ ô nhiễm bụi từ hoạt động giao thông vận tải dao động trong khoảng từ 40% đến 60% (giai đoạn 2022-2025).
Chất ô nhiễm không khí quan trọng cần tập trung kiểm soát là Cacbon monoxit (CO) và các hydrocacbon (HC). Một số HC như benzen, toluen, xylen…có ảnh hưởng lớn tới sức khỏe thậm chí gây ra rủi ro ung thư (benzen). Ngoài ra HC còn là tiền chất đóng góp vào sự hình thành O3 và bụi mịn. Việc kiểm soát phát thải trong giao thông bao gồm việc kiểm soát dựa vào tiêu chuẩn/quy chuẩn xả thải hay kiểm soát dựa vào tiêu chuẩn/quy chuẩn chất lượng nhiên liệu.
Theo thông tin do Bộ Công an cung cấp tính từ ngày 1/1/2021 đến 30/6/2024 số lượng xe máy đăng ký mới là 10.568.119 xe. Trong đó, năm 2021 đăng ký mới 2.802.871 xe; năm 2022 đăng ký mới 3.527.451 xe; năm 2023 đăng ký mới 2.825.387 xe; 6 tháng đầu năm 2024 đăng ký mới 1.412.410 xe.
Do đó, hiện tại nước ta tại chưa có QCVN đối với khí thải xe máy đang lưu hành, vì vậy cần phải xây dựng và ban hành QCVN này để thực hiện quy định tại Luật Bảo vệ môi trường, Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ để sớm triển khai áp dụng lộ trình áp dụng mức khí thải phương tiện xe máy lưu hành ở Việt Nam.
