10 sự kiện nổi bật của ngành Giao thông vận tải năm 2024

1. Quốc hội chốt đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam

Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam với tổng vốn đầu tư hơn 1,7 triệu tỷ đồng (khoảng 67,34 tỷ USD), đã được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Dự án có tốc độ thiết kế 350km/h, đi qua 20 tỉnh, thành phố, có 23 ga hành khách và 5 ga hàng hóa, dự kiến hoàn thành vào năm 2035.

Trước đó, đầu tháng 8/2024, tuyến đường sắt đô thị thí điểm TP. Hà Nội, đoạn Nhổn - ga Hà Nội chính thức khai thác thương mại. Đây là dự án đường sắt đô thị thứ hai của TP. Hà Nội đưa vào khai thác.

Ngày 22/12, tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) cũng chính thức đi vào hoạt động, đánh dấu tuyến metro đầu tiên trên tổng số 10 tuyến, dài 510km, tổng mức đầu tư ước tính khoảng 67 tỷ USD của TP. Hồ Chí Minh sẽ hoàn thành từ nay đến năm 2050.

2. Tân Bộ trưởng Bộ GTVT Trần Hồng Minh và thông điệp: Ngành GTVT phát huy tinh thần "hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả"

Ngày 28/11/2024, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội đã phê chuẩn bổ nhiệm ông Trần Hồng Minh, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng giữ chức vụ Bộ trưởng Bộ GTVT, nhiệm kỳ 2021 - 2026.

Vinh dự khi được Đảng, Chính phủ tin tưởng giao nhiệm vụ mới, Bộ trưởng Trần Hồng Minh khẳng định, tiếp nối các kết quả đạt được, tới đây, Bộ GTVT sẽ phát huy tinh thần "hiệu năng, hiệu lực, hiệu qủa nhất" theo đúng chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.

"Ở cương vị mới, tôi sẽ cùng tập thể lãnh đạo, ban cán sự Bộ GTVT và toàn ngành tháo gỡ khó khăn, đưa ngành mạnh rồi có thể mạnh hơn nữa", Bộ trưởng Trần Hồng Minh chia sẻ.

3. Luật Đường bộ chính thức có hiệu lực từ 1/1/2025

Luật Đường bộ cùng với Luật Trật tự, ATGT được tách ra từ Luật Giao thông đường bộ (năm 2008) ra đời giúp hoàn thiện thể chế, chính sách, tạo cơ chế để huy động tối đa mọi nguồn lực đột phá trong đầu tư xây dựng, phát triển kết cấu hạ tầng đường bộ hiện đại, đồng bộ, làm cơ sở cơ cấu lại các phương thức vận tải, gắn phát triển GTVT với đảm bảo TTATGT.

Luật Đường bộ đưa quy hoạch mạng lưới đường bộ từ 10 năm lên tầm nhìn từ 30 năm đến 50 năm. Các quy hoạch này được rà soát theo định kỳ 5 năm để điều chỉnh phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội trong từng giai đoạn.

Luật Đường bộ gồm 6 chương, 86 điều, quy định về hoạt động đường bộ và quản lý nhà nước về hoạt động đường bộ.

4. Khánh thành 23 dự án giao thông lớn

Bộ GTVT xác định năm 2024 là "năm tăng tốc" hoàn thành các dự án đường bộ cao tốc nhằm hiện thực hóa mục tiêu hoàn thành 3.000 km vào năm 2025. Trong đó, 12 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025, tổng chiều dài 729km đang thi công cũng đều giữ nhịp giải ngân tốt, bám sát tiến độ hoàn thành, đưa vào khai thác trong năm 2025. Mục tiêu nối thông cao tốc Bắc - Nam xuyên Việt sẽ thành hiện thực trong năm tới.

Trong số các dự án giao thông lớn khánh thành đưa vào khai thác năm 2024, nổi bật là 2 dự án thành phần cuối cùng của 11 dự án cao tốc Bắc - Nam, giai đoạn 2017 - 2020. Đó là dự án Cam Lâm - Vĩnh Hảo và Diễn Châu - Bãi Vọt, dài 129km. Như vậy, tính đến cuối năm 2024, tuyến cao tốc Bắc - Nam đã hoàn thành đưa vào khai thác 2.021km.

5. Cảng hàng không quốc tế Long Thành dần lộ diện "hình hài"

Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành là dự án trọng điểm quốc gia, được Lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Chính phủ quan tâm chỉ đạo sát sao. Trước đó, Thủ tướng Chính phủ đã 04 lần trực tiếp đến công trường kiểm tra, đôn đốc, có nhiều văn bản chỉ đạo điều hành.

Mặc dù có bước khởi động rất chậm so với tiến độ yêu cầu, đến nay Dự án đã đạt được rất nhiều tiến bộ cả về tiến độ và chất lượng thi công cũng như an toàn lao động, trong đó có thể kể đến như: Đài kiểm soát không lưu của Dự án thành phần 2; Nhà ga hành khách và Đường cất hạ cánh của Dự án thành phần 3.

6. Khởi công nhiều dự án cao tốc liên kết vùng

Trong năm 2024 có 3 dự án cao tốc do Bộ GTVT là cơ quan chủ quản dự kiến khởi công, gồm: Dầu Giây - Tân Phú; Chợ Mới - Bắc Kạn; Lộ Tẻ - Rạch Sỏi. Trong đó, cao tốc Dầu Giây - Tân Phú (Đồng Nai) dài khoảng 60km, là dự án thành phần nằm trong tổng thể tuyến cao tốc Dầu Giây - Liên Khương dài hơn 200 km nhằm kết nối TP. Hồ Chí Minh với các tỉnh Tây Nguyên.

Cao tốc Chợ Mới - Bắc Kạn (Bắc Kạn) dài 28,8km, kết nối tuyến Hà Nội - Thái Nguyên và Thái Nguyên - Chợ Mới, tạo thành mạng lưới giao thông đồng bộ, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng của khu vực.

Cao tốc Lộ Tẻ - Rạch Sỏi (Cần Thơ) thuộc dự án nâng cấp tuyến đường trục dọc phía Tây Đồng bằng sông Cửu Long từ Cao Lãnh (Đồng Tháp) đến Rạch Sỏi (Kiên Giang). Trong đó, đoạn Lộ Tẻ - Rạch Sỏi (Kiên Giang) dài 51,5km, quy mô hiện tại 4 làn xe, sẽ được nâng cấp theo tiêu chuẩn đường cao tốc.

Cùng đó, có 11 dự án đường cao tốc do địa phương được giao là cơ quan chủ quản dự kiến khởi công trong năm 2024.

7. Hàng không thoát lỗ, nhiều giải pháp linh hoạt "hạ nhiệt" giá vé

Theo báo cáo tài chính hợp nhất quý I/2024, Vietnam Airlines ghi nhận doanh thu thuần hợp nhất 27.964 tỷ đồng, tăng khoảng 19% so với cùng kỳ năm ngoái. Sau khi trừ chi phí và thuế, lãi ròng hợp nhất Vietnam Airlines đạt 4.441 tỷ đồng, chấm dứt 16 quý liên tiếp thua lỗ kể từ khi đại dịch Covid-19 ập đến.

Với Vietjet Air, kết quả kinh doanh hợp nhất cho thấy, Vietjet đạt 34.030 tỷ đồng doanh thu và hơn 1.000 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế sau 6 tháng đầu năm 2024, tăng trưởng lần lượt 15% và 307% so với cùng kỳ.

Bamboo Airways đặt mục tiêu cắt lỗ trong năm nay, hòa vốn từ năm 2025 và tiến đến có lãi ở các năm tiếp theo.

Trong khi đó, để góp phần giảm áp lực tăng giá vé máy bay, Cục Hàng không Việt Nam đã thực hiện nhiều giải pháp như: Tạo điều kiện để các hãng có thể thuê bổ sung tàu bay; điều chỉnh thời gian hoạt động khai thác tàu bay, tối ưu hóa thời gian khai thác tàu bay; tăng cường các chuyến bay đêm; tăng tham số điều phối trong các giai đoạn cao điểm…

8. Vận tải tăng mạnh, chi phí logistics giảm tạo điều kiện gia tăng xuất khẩu

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, ngành logistics được đánh giá là một trong những ngành tăng trưởng cao nhất của Việt Nam trong 10-15 năm tới. Hiện có khoảng trên dưới 3.000 doanh nghiệp vận tải và logistics, trong đó có hàng chục tập đoàn giao nhận hàng đầu thế giới đang hoạt động tại Việt Nam.

Tuy nhiên, chi phí logistics ở Việt Nam hiện trung bình ở mức 16-17% GDP, nhiều năm trước đây còn là 18-19%. Đây là mức chi phí logistics tương đối cao so với các nước trong khu vực và châu lục.

Vấn đề mấu chốt để kéo giảm chi phí logistics là tăng tốc kết nối hạ tầng giao thông với đầu tư phát triển các trung tâm logistics, cảng cạn, đẩy mạnh vận tải đa phương thức.

Tại diễn đàn Logistics Việt Nam năm 2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính đến dự và phát biểu nêu rõ mặc dù chúng ta có 3 cảng biển lọt vào Top 50 cảng biển lớn nhất thế giới, cùng nhiều tuyến đường cao tốc mới đưa vào khai thác, nhưng muốn giảm hơn nữa chi phí logistics cần ứng dụng khoa học công nghệ tự động hóa, đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao và tạo ra môi trường pháp lý thông thoáng, hấp dẫn.…

Cùng đó, theo Thủ tướng, vấn đề quan trọng là cần có sự liên kết ngành, liên kết vùng, có nhạc trưởng để đẩy mạnh chuyển đổi từ tư duy, nhận thức, hành động đối với ngành logistics. Hiện các bộ, ngành như Bộ GTVT, Công thương, Kế hoạch và Đầu tư… đã làm rất tốt, song nếu có sự liên kết, phối hợp tốt hơn nữa thì ngành logistics có thể phát triển hơn nữa.

Theo Tổng Cục thống kê, vận tải hàng hóa tháng 11/2024 ước đạt 246,2 triệu tấn, tăng 13,5% so với cùng kỳ năm trước và luân chuyển 49,6 tỷ tấn.km, tăng 14,4%. Tính chung 11 tháng năm 2024, vận tải hàng hóa ước đạt 2.420,4 triệu tấn, tăng 14,1% so với cùng kỳ năm trước.

9. Nghiên cứu thành công và thí điểm dùng cát biển đắp nền đường cao tốc

Sau thời gian thí nghiệm, thử nghiệm hiện trường, các nhà khoa học đã đưa ra kết luận khẳng định cát biển tại một số mỏ khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long hoàn toàn đủ tiêu chuẩn sử dụng để đắp nền đường.

Ngay sau khi kết quả thí điểm cát biển được công bố, Bộ TN&MT đã gửi văn bản đến các địa phương đề nghị việc quản lý, cấp phép khai thác cát biển phục vụ các dự án được áp dụng cơ chế đặc thù.

Kết luận tại cuộc họp tháo gỡ khó khăn, đẩy nhanh tiến độ các dự án đường cao tốc tại khu vực ĐBSCL mới đây, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan rà soát quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy trình xử lý cát biển phục vụ hoạt động xây dựng, san lấp, làm cơ sở để các địa phương nghiên cứu, triển khai thí điểm đối với các công trình, dự án trên địa bàn, hoàn thành trong quý 1/2025.

10. Ngành Giao thông vận tải dẫn đầu xu thế Net Zero

Trong năm 2024, Bộ GTVT đã hoàn thành kế hoạch cung cấp 100% các thủ tục hành chính trên Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính của Bộ GTVT và kết nối với Cổng dịch vụ công quốc gia.

Cùng với đó, Bộ GTVT duy trì cung cấp 319 dịch vụ công trực tuyến (tỷ lệ 82,6% so với tổng số thủ tục hành chính) trên Cổng Dịch vụ công của Bộ GTVT và 308 thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết tại cơ quan Bộ GTVT và các cục trực thuộc (tỷ lệ 100% theo kế hoạch).

Bộ GTVT đang xây dựng 4 bộ cơ sở dữ liệu nền tảng dùng chung. Trong đó, đã cơ bản hoàn thành cơ sở dữ liệu kết cấu hạ tầng đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa, đã đạt được một số kết quả về cơ sở dữ liệu phương tiện, cơ sở dữ liệu người điều khiển phương tiện, cơ sở dữ liệu doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực GTVT.

Đặc biệt, Bộ GTVT tiếp tục triển khai quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ được giao tại Đề án 06. Đến nay đã hoàn thành đối soát, làm sạch 36,2 triệu GPLX, tích hợp 10,2 triệu thông tin GPLX lên ứng dụng VneID…

Cùng với chuyển đổi số, năm 2024, Bộ GTVT cũng nỗ lực các hoạt động chuyển đổi xanh. Mới đây, Bộ GTVT đã ban hành Thông tư 47 quy định kiểm soát khí thải đối với mô tô, xe gắn máy. Đặc biệt trong GTVT hiện nay, việc sử dụng phương tiện tiết kiệm nhiên liệu và có mức độ phát thải khí gây ô nhiễm môi trường thấp đang là xu thế chủ đạo hình thành môi trường giao thông xanh.

Theo Tạp chí Môi trường Giao thông