Hồ thủy lợi bị “bức tử” hơn 31.000 m³ đất đá: Người dân bức xúc

Những ngày đầu tháng 12, các đoàn kiểm tra được thành lập liên tục để xác minh việc nhà thầu Dự án nâng cấp Quốc lộ 32C tự ý san lấp hàng chục nghìn m³ đất, đá xuống hồ thủy lợi Đầm Xanh (phường Âu Lâu, tỉnh Lào Cai). Việc vào cuộc được đánh giá là cần thiết. Nhưng người dân đặt câu hỏi: Vì sao sai phạm khổng lồ này chỉ được phát hiện khi mọi chuyện đã rồi? Ai để xảy ra sự việc nghiêm trọng đến mức “bức tử” cả một hồ thủy lợi mà không có bất kỳ cảnh báo nào trước đó?

Tại buổi làm việc, đoàn công tác xác định: chủ đầu tư là Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng số 1 tỉnh Lào Cai và đơn vị thi công là Công ty CP Xây dựng giao thông Yên Bái đã tự ý đổ đất xuống lòng hồ trong quá trình mở rộng Quốc lộ 32C đoạn qua Tổ dân phố Ngòi Đong 1. Khối lượng đất đá bị đổ xuống hồ ước tính trên 31.000 m³, lấp trực tiếp 3 ngách hồ, làm biến dạng hơn 0,61 ha diện tích - một con số không thể xem nhẹ. Và cũng không thể không đặt câu hỏi:
31.000 m³ đất đá - một khối lượng khổng lồ - được đổ xuống hồ trong bao lâu? Tại sao chủ đầu tư không phát hiện? Đơn vị quản lý hồ không biết? Chính quyền sở tại không hay? Hay tất cả đã nhìn thấy nhưng không ai kịp thời lên tiếng?

Đoàn kiểm tra nhận định rõ: “Hành vi đổ đất thải xuống hồ thủy lợi Đầm Xanh không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn làm suy giảm nghiêm trọng khả năng điều tiết, cấp nước và đe dọa an toàn công trình”. Một cảnh báo đanh thép, nhưng câu hỏi lớn hơn: Nếu báo chí và người dân không phản ánh, liệu sai phạm này có bị “chìm xuồng”?

Đại diện Công ty TNHH Tân Phú - đơn vị trực tiếp quản lý, vận hành hồ - khẳng định việc san lấp đã làm giảm dung tích hồ, ảnh hưởng trực tiếp đến tưới tiêu và an toàn đập. Đơn vị đề nghị khôi phục hiện trạng và xử lý nghiêm theo quy định.
Nhưng chính phát biểu này cũng đặt ra một dấu hỏi khác: Nếu là đơn vị quản lý, vì sao không phát hiện sớm sự xâm hại diễn ra trong thời gian dài? Trách nhiệm của Sở Nông nghiệp và Môi trường - cơ quan chủ quản - ở đâu trong suốt quá trình sai phạm xảy ra?

Đại diện Ban Quản lý dự án thừa nhận sai phạm, cam kết khắc phục và hoàn trả nguyên trạng hồ trước ngày 31.12.2025. Tuy nhiên, cam kết này chỉ có giá trị khi được giám sát chặt chẽ - điều mà đến nay vẫn chưa được đảm bảo.

Nhưng thực tế cho thấy, hồ Đầm Xanh vẫn y nguyên như thời điểm phát hiện sai phạm, chưa có dấu hiệu nạo vét hay khắc phục. Điều này làm dấy lên lo ngại:
Cơ quan nào đang chịu trách nhiệm đôn đốc? Ai giám sát tiến độ khắc phục? Ai sẽ chịu trách nhiệm nếu nhà thầu tiếp tục chậm trễ hoặc thực hiện không đúng quy chuẩn?

Hồ thủy lợi Đầm Xanh - dài 102 m, diện tích mặt nước 10,84 ha, dung tích 0,235 triệu m³ - là công trình phục vụ tưới tiêu cho gần 11 ha sản xuất nông nghiệp. Một công trình quan trọng như vậy bị xâm hại nghiêm trọng mà không được bảo vệ kịp thời cho thấy lỗ hổng quản lý vô cùng lớn. Vấn đề không chỉ nằm ở chuyện đất đá bị đổ xuống hồ. Vấn đề nằm ở chỗ: Ai giám sát? Ai buông lỏng? Ai chịu trách nhiệm? Và vì sao đến giờ vẫn không ai đứng ra nhận phần trách nhiệm thuộc về mình?

Cho đến khi những câu hỏi này được giải đáp minh bạch, việc khôi phục Đầm Xanh vẫn chỉ là một nửa câu chuyện và nửa còn lại là trách nhiệm của các cơ quan quản lý - trách nhiệm không thể tiếp tục bị bỏ trống.