Ứng dụng hệ thống Camera AI: Đột phá trong quản lý đô thị

TKhi “mắt thần” công nghệ thay đổi thói quen người lái

Văn hoá giao thông là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng tắc đường hiện nay tại Hà Nội, đặc biệt là giờ cao điểm. Lượng phương tiện lưu thông đông nhưng nhiều người dân lại không tuân thủ, chấp hành di chuyển tuần tự theo đèn tín hiệu, mà cố tình chen lấn, luồn lách, thậm chí còn “leo lên” vỉa hè để đi, gây ra cảnh lộn xộn và cản trở các phương tiện khác.

Những thay đổi trong Luật Giao thông và các Nghị định đã phần nào khiến người tham gia giao thông chấp hành nghiêm chỉnh hơn nhưng nó vẫn chưa thể phát huy được hết hiệu quả, khi thiếu sự giám sát của lực lượng chức năng cũng như các ứng dụng khoa học công nghệ.

Do đó, Hà Nội đã và đang triển khai lắp đặt gần 2.000 camera tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) trên nhiều tuyến đường trọng điểm tại Hà Nội, nhằm phát hiện, ghi nhận và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm giao thông. Điều này đang dần mang lại những chuyển biến tích cực, giúp thay đổi thói quen “ẩu” khi tham gia giao thông của người dân.

Dự kiến đến tháng 12/2025, Hà Nội sẽ đưa vào vận hành 1.873 camera AI với khả năng ghi hình 24/7, quay quét 360 độ, nhận diện rõ sự vật, hiện tượng, đối tượng ở khoảng cách xa 500-700m. Hệ thống sẽ xử lý và phân tích video ngay tại camera (xử lý tại biên) các hành vi vi phạm giao thông cũng như các hành vi an ninh trật tự và gửi về trung tâm giám sát để đọc dữ liệu, đối sánh với cơ sở dữ liệu của hệ thống, góp phần nâng cao tính chính xác, minh bạch và hiệu quả trong công tác xử lý vi phạm giao thông.

Chị Bùi Ngọc Lành, ở phường Hoàng Mai (TP Hà Nội) cho biết, sau khi hệ thống camera AI được lắp đặt, khi dừng đỗ tại các ngã tư, tình trạng vượt đèn đỏ, không đội mũ bảo hiểm của người dân đã không còn xuất hiện.

Theo chị Lành, có vẻ như người dân đã ý thức hơn khi đi ra đường, mọi người chấp hành đèn tín hiệu tốt hơn.

Xử lý nghiêm hành vi “đối phó”

Nhằm đối phó với “phạt nguội”, một số người dân đã sử dùng “chiêu trò” dán sticker, tô mực, che khẩu trang lên biển số xe để gây khó khăn trong việc xác định phương tiện thông qua hệ thống camera ghi hình. Hành vi này khiến quá trình xử lý vi phạm tự động gặp nhiều khó khăn và làm giảm hiệu quả của hệ thống camera AI trong việc giám sát, đảm bảo trật tự an toàn giao thông.

Luật sư Nguyễn Anh Tuấn, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội nhận định: Việc áp dụng hệ thống camera AI sẽ góp phần từng bước nâng cao hạ tầng đảm bảo an toàn giao thông của Thủ đô. Những hành vi cản trở và làm giảm hệ thống camera AI cần xử lý nghiêm.

Theo Luật sư Nguyễn Anh Tuấn, tại điểm b khoản 8 Điều 13 Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định: “Điều khiển xe không gắn đủ biển số hoặc gắn biển số không đúng vị trí, không đúng quy cách theo quy định; gắn biển số không rõ chữ, số hoặc sử dụng chất liệu khác sơn, dán lên chữ, số của biển số xe; gắn biển số bị bẻ cong, che lấp, làm thay đổi chữ, số, màu sắc (của chữ, số, nền biển số xe), hình dạng, kích thước của biển số xe (kể cả rơ moóc và sơ mi rơ moóc)” sẽ bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 26 triệu đồng. Như vậy, người điều khiển xe ô tô mà che biển số xe sẽ phạt tiền từ 20-26 triệu đồng và bị trừ 06 điểm giấy phép lái xe (theo điểm b khoản 13 Điều 13 Nghị định 168/2024/NĐ-CP).

Đối với người điều khiển xe máy, mức phạt tiền với hành vi che biển số xe là từ 4 – 6 triệu đồng và bị trừ 06 điểm giấy phép lái xe.

“Người dân cần hiểu rằng hệ thống camera AI không phải chỉ để phạt, mà là để bảo vệ, để nhắc nhở họ về sự an toàn và văn minh trong giao thông”, Luật sư Nguyễn Anh Tuấn chia sẻ thêm.

Đồng quan điểm, anh Nguyễn Tiến Hoàng, ở phường Long biên, TP Hà Nội, cho biết, giờ cao điểm, tình trạng ô tô dàn hàng ngang, lấn sang đường đi xe máy đã không còn, người lái xe ô tô đã chịu khó đứng xếp hàng thay vì luồn lách, lấn làn như trước đây.

“Có lẽ do sợ hệ thống camera AI nhận điện và ghi hình nên mọi người đã thận trọng và ý thức hơn khi tham gia giao thông”, anh Hoàng chia sẻ.

Thực tế, tình trạng ùn tắc kéo dài như trước đây đã giảm đáng kể. Người dân tham gia giao thông đã giữ trật tự và chấp hành quy định tốt hơn trước.

Giảm ùn tắc giao thông

Bên cạnh việc ghi nhận hành vi vi phạm, Camera AI cũng sẽ tự động đo đếm, phân tích lưu lượng tại các nút giao thông chính xác tới 95%, giúp hệ thống đèn tự động trở nên “thông minh hơn”, giảm thời gian chờ 20–30%, dòng xe di chuyển mượt mà hơn, đặc biệt là trong giờ cao điểm.

Điều này sẽ tối ưu hóa lưu lượng giao thông tại nút giao, góp phần giảm ùn tắc và thời gian chờ đèn đỏ của các phương tiện giao thông.

Chung tay xây dựng văn hoá giao thông

Những hành vi vi phạm giao thông trên đường không chỉ bị phát hiện và xử lý thông qua lực lượng CSGT, hệ thống camera, mà những người dân cũng có thể chung tay giám sát giao thông để từng bước nâng cao ý thức chấp hành các quy định của người dân.

Hiện các cơ quan chức năng đã mở rộng các kênh tiếp nhận phản ánh vi phạm trật tự an toàn giao thông: đường dây nóng của Cục Cảnh sát giao thông 06923.42593; Zalo OA “Phòng Cảnh sát giao thông Hà Nội”; qua ứng dụng iHanoi (trên điện thoại thông minh).

Việc này sẽ khuyến khích cộng đồng cùng chung tay xây dựng văn hóa giao thông an toàn, văn minh hơn

Hiện Công an thành phố Hà Nội đang nâng cấp toàn bộ hệ thống điều khiển đèn tín hiệu giao thông, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu thời gian thực để điều chỉnh hệ thống đèn xanh - đèn đỏ theo lưu lượng phương tiện thực tế.

Trong thời gian này, một số đèn đếm lùi tạm ngừng hoạt động, người dân lưu thông qua các nút giao vui lòng tuân thủ hiệu lệnh đèn và hướng dẫn của lực lượng cảnh sát giao thông (CSGT) để bảo đảm an toàn và thông suốt.

Trung tá Đào Việt Long, Phó Trưởng phòng Cảnh sát giao thông - Công an thành phố Hà Nội cho biết, việc đưa vào vận hành hệ thống camera AI vào tháng 12/2025 là bước tiến quan trọng trong lộ trình chuyển đổi số của lực lượng CSGT Thủ đô. So với hệ thống camera quan sát thông thường, camera AI có khả năng phân tích, xử lý hình ảnh ngay tại thiết bị, giúp phát hiện nhanh và chính xác các hành vi vi phạm trật tự, an toàn giao thông cũng như các tình huống liên quan đến an ninh trật tự trên địa bàn.

"Hệ thống camera AI còn giúp nhận dạng biển số, hỗ trợ truy tìm phương tiện liên quan đến các vụ việc an ninh trật tự, tai nạn giao thông, góp phần xây dựng đô thị thông minh, giao thông an toàn, văn minh và hiện đại”, Trung tá Đào Việt Long chia sẻ thêm.

Theo Đề án tổng thể về quản lý hệ thống camera giám sát tập trung do UBND thành phố Hà Nội phê duyệt, thành phố lên kế hoạch lắp hơn 40.000 camera, trong đó có hơn 16.000 camera phục vụ quản lý nhà nước về an toàn giao thông, môi trường và trật tự đô thị. Việc lắp đặt camera sẽ được triển khai trong giai đoạn 2025-2030.

Chuẩn hoá dữ liệu các phương tiện lưu thông

Hiện toàn quốc còn khoảng 69.000 mô tô và xe gắn máy chưa được định danh, chủ yếu là những xe có biển số dạng cũ. Trong đó, nhiều phương tiện đã chuyển giao qua, thậm chí có những phương tiện đã hư hỏng, bị bán đồng nát do quá cũ nát.

Điều này đang khiến cho việc phạt nguội các phương tiện thông qua ứng dụng camera AI gặp khó khăn. Lực lượng chức năng hiện vẫn gửi thông báo phạt nguội theo thông tin đã đăng ký xe.

Thời gian tới, Cục CSGT tiếp tục tham mưu nhiều biện pháp để siết chặt hơn nữa công tác quản lý phương tiện, nhất là đối với xe máy qua nhiều đời chủ nhằm ràng buộc hơn nữa trách nhiệm của chủ xe.

Bên cạnh đó, để quản lý có hiệu quả các phương tiện chưa định danh này, Cục CSGT đang tiếp tục tổng rà soát, cập nhật, bổ sung dữ liệu, số hóa hồ sơ đăng ký xe và cập nhật bổ sung mã định danh của người lái xe.

Dự kiến đến ngày 31/12, 100% dữ liệu phương tiện sẽ đảm bảo "đúng, đủ, sạch, sống". Cục CSGT đặt mục tiêu đến hết năm 2025 và đầu 2026, đơn vị sẽ phối hợp với công an các địa phương trên cả nước rà soát phương tiện hiện còn dữ liệu trên hệ thống, loại khỏi dữ liệu những xe không còn lưu thông.

Điều này sẽ giúp công tác quản lý và phát hiện, xử lý vi phạm giao thông qua camera giám sát AI được đảm bảo và thông suốt.

Theo Nguyễn Tuấn 

Tạp chí Môi trường Giao thông