Du lịch xanh bền vững: Câu chuyện từ Măng Đen Treehouse Village

PV: Cơ duyên nào đã đưa ông đến với ý tưởng xây dựng Treehouse tại Măng Đen?

Ông Trần Hào Hiệp: Đến và ở lại, theo tôi đó là duyên. Không sinh ra và lớn lên ở Măng Đen, nhưng ngay lần đầu đến đây, tôi đã bị “hút hồn” bởi vẻ đẹp nguyên sơ và tĩnh lặng của vùng đất này. Cảm giác như tìm thấy một phần bình yên còn sót lại giữa thế giới hiện đại. Sau đó, tôi bắt đầu nghiên cứu và nhận ra trên thế giới chưa có nơi nào có số lượng nhà trên cây nhiều như mô hình tôi đang ấp ủ, nên tôi đặt tên là Măng Đen Treehouse Village – một “ngôi làng trên cây” đúng nghĩa.

Sống giữa núi rừng nên vật liệu cũng mang hơi thở của núi rừng như gỗ, tre, lá – những vật liệu này giúp du khách được hòa mình vào cây cối thay vì phá vỡ nó. Thay thế cho những khách sạn bê tông kiên cố, Treehouse được xây dựng trên những thân cây cổ thụ hoặc giữa những tán rừng xanh mát, mang đến cho du khách cảm giác độc đáo, khác biệt khi được sống hòa mình trọn vẹn với thiên nhiên.

PV: Khi bắt tay vào làm, ông có nghĩ đến chuyện mở rộng ngay không hay mọi thứ đến từ từ?

Ông Trần Hào Hiệp: Không chọn cách làm nhanh hay làm lớn ngay từ đầu. Ngay khi bắt tay vào, tôi đã xác định Treehouse Village phải đi theo hướng “mọc tự nhiên” giống như một khu rừng – chậm, chắc và phù hợp với hệ sinh thái xung quanh. Mỗi căn nhà xuất hiện không phải vì nhu cầu kinh doanh, mà vì chúng tôi thấy rừng đủ sức “chấp nhận” thêm một cấu trúc mới.

Tôi luôn nói với đội ngũ rằng mình không xây resort đẳng cấp hay sa hoa, mà đang nuôi dưỡng một “sinh thể” sống. Trước khi dựng một căn mới, chúng tôi phải xem có ảnh hưởng đến gốc cây nào không, hướng gió có đổi không, rễ có bị tổn thương không. Có những vị trí rất đẹp nhưng chỉ cần đụng vào một cây thông cổ thụ là chúng tôi sẽ thay đổi thiết kế, tránh làm ảnh hưởng bởi tôn chỉ của Treehouse Village là làm du lịch để giữ rừng, chứ không hy sinh rừng cho du lịch.

Thời gian tới, chúng tôi sẽ mở rộng thêm nhưng không chạy theo số lượng, là mở rộng theo kiểu thuận tự nhiên – giống như rễ cây lan ra tới đâu thì tán lá đi theo tới đó. Chúng tôi không chạy theo số lượng phòng hay doanh thu, vì nếu đánh mất sự nguyên sơ thì mọi thứ còn lại cũng vô nghĩa, sẽ không còn sự khác biệt.

PV: Nhiều người nói đến Măng Đen Treehouse Village là nghĩ ngay đến cảm giác “ở trong rừng nhưng không cô lập”. Theo ông, đâu là điều khiến du khách yêu nơi này?

Ông Trần Hào Hiệp: Có lẽ là vì mọi thứ ở đây đều thật. Không có sự xa hoa, không gắn với chuẩn resort tiêu chuẩn sao, mà là không gian để con người trở về với chính mình. Mở cửa ra là sương, khép cửa lại là tiếng gió và chim. Các villa cách nhau một khoảng vừa đủ, tạo sự riêng tư nhưng vẫn thấy mình là một phần của thiên nhiên.

Từ trên cao, du khách có thể ngắm nhìn rừng núi, lắng nghe tiếng chim hót, tiếng lá reo trong gió – một không gian hoàn hảo để “chữa lành” tâm hồn. Ở trong Treehouse, mỗi sáng thức dậy không phải là tiếng còi xe ồn ào mà là ánh bình minh xuyên qua tán lá, tiếng chim ríu rít. Đêm xuống, không gian tĩnh lặng chỉ còn lại tiếng côn trùng, tiếng suối róc rách. Những trải nghiệm mộc mạc ấy giúp du khách “ngắt kết nối” với nhịp sống đô thị và tìm về sự cân bằng.

Phóng viên: Được biết ngoài không gian lưu trú độc đáo, Măng Đen Treehouse Village còn mang đến cho du khách nhiều trải nghiệm xanh. Theo ông, điều gì khiến những trải nghiệm này ở Măng Đen trở nên khác biệt?

Ông Trần Hào Hiệp: Điều khác biệt lớn nhất là mọi trải nghiệm ở đây đều gắn với chất liệu tự nhiên và cảm giác “được sống cùng rừng”, chứ không phải chỉ tham quan rồi về. Du khách có thể trải nghiệm chơi Zipline ở Măng Đen Treehouse Village – đây là Zipline vòng duy nhất ở Việt Nam, băng qua rừng thông nên cảm giác rất khác so với trò chơi đặt trong khu du lịch nhân tạo. Ngoài ra, Skywalk là trải nghiệm cho du khách đi bộ trên những đoạn cầu gỗ xuyên qua các tán cây, nhìn xuống thảm rừng mờ sương để chậm lại, lắng nghe thiên nhiên.

Với trẻ nhỏ, chúng tôi tạo không gian riêng để các bé thoải mái leo trèo, vui chơi. Người lớn thì thích những buổi sáng đi bộ trong rừng, chiều ngồi đọc sách hoặc uống trà ngắm mây. Buổi tối tụ lửa trại bằng chiếc chảo lớn, mọi người ngồi quây quần – không sân khấu, không loa kéo, chỉ có tiếng gió và mùi khói thông. “Trải nghiệm xanh” ở đây không phải hoạt động nhất thời, mà là cách du khách hít thở, ăn, ngủ và chuyển động theo nhịp của rừng.

Về ăn uống, Măng Đen Treehouse Village có hai sảnh – sảnh chính và sảnh phụ, phục vụ các món ăn vừa mang phong cách địa phương, vừa mang hơi hướng hiện đại. Tôi tin rằng ai rời khỏi đây cũng mang theo cảm giác thư thái, như vừa sống một ngày thật chậm giữa Măng Đen. Khi rời đi, du khách sẽ cảm thấy mình nhẹ hơn, chậm hơn và giống như mang theo một phần thiên nhiên trong người.

PV: Nhiều người cho rằng bảo vệ môi trường là nền tảng của du lịch xanh. Với Treehouse Village, ông và đội ngũ đã triển khai những giải pháp cụ thể nào để thực hiện điều đó?

Ông Trần Hào Hiệp: Chúng tôi không xem bảo vệ môi trường là một hạng mục phải làm, mà là cách vận hành cốt lõi từ ngày đầu. Mỗi quyết định – từ vật liệu xây dựng đến vật dụng sinh hoạt đều phải trả lời được câu hỏi: “Điều này có làm tổn thương rừng không?”. Bởi,

Thứ nhất, chúng tôi nói không với việc phá vỡ hệ sinh thái. Những ngôi nhà được dựng trên trụ gỗ tự nhiên, hạn chế tối đa xâm lấn thảm thực vật. Có những căn để cây mọc xuyên qua nhà, chúng tôi chọn cách “né cây” chứ không chặt bỏ.

Thứ hai, toàn bộ vật dụng sinh hoạt đều thay thế nhựa dùng một lần bằng gỗ, tre, lá hoặc thủy tinh. Du khách đến đây không thấy ống hút nhựa, ly nhựa hay chai nước đóng sẵn. Đèn sử dụng loại tiết kiệm điện và ưu tiên ánh sáng tự nhiên xuyên qua mái, cửa sổ.

Thứ ba, vấn đề rác thải được kiểm soát ngay từ gốc. Rác được phân loại tại từng khu, phần hữu cơ đưa vào hố ủ làm phân bón cho cây. Phần còn lại được thu gom và chuyển về đơn vị tái chế. Chúng tôi không để bất cứ thứ gì lưu lại trong rừng.

Ngoài ra, đội ngũ nhân viên cũng được đào tạo để sống xanh trước khi làm dịch vụ. Từ việc tiết kiệm nước, không dùng túi nilon, đến việc nhặt từng mẩu rác du khách vô tình bỏ lại – tất cả đều trở thành thói quen chứ không phải nhiệm vụ.

Tôi vẫn hay nói vui với anh em rằng: “Nếu một ngày rừng không còn cần chúng ta chăm sóc nữa, lúc đó mới gọi là thành công”. Vì mục tiêu cuối cùng là tạo ra một mô hình du lịch mà thiên nhiên không phải trả giá cho sự xuất hiện của con người.

PV: Khi xây dựng một mô hình du lịch giữa rừng, chắc hẳn ông không chỉ nghĩ cho hiện tại. Trong tương lai, ông muốn Treehouse Village đóng vai trò gì trong bức tranh du lịch xanh ở Măng Đen?

Ông Trần Hào Hiệp: Chúng tôi không muốn Treehouse Village chỉ là một điểm đến đẹp trong vài năm rồi biến mất theo trào lưu. Mục tiêu dài hạn là xây dựng một mô hình du lịch xanh bền vững – nơi con người không chỉ nghỉ dưỡng mà còn học cách sống chậm, sống xanh và tôn trọng tự nhiên.

Tôi muốn Măng Đen Treehouse Village trở thành một “cánh rừng có hơi thở của con người”, nhưng là hơi thở nhẹ nhàng, không xâm lấn. Khi du khách đến đây, họ không chỉ ở giữa rừng, mà mang theo tư duy bảo vệ rừng sau khi rời đi. Nếu một đứa trẻ từng chơi ở đây lớn lên và không vứt rác ra sông, suối - đó đã là thành công.

Xa hơn, chúng tôi muốn chứng minh rằng du lịch không phải là kẻ thù của thiên nhiên. Nếu biết cách làm, thì càng phát triển du lịch, rừng càng được giữ lại. Chúng tôi chọn đi đường dài, không chọn tốc độ. Không mở rộng bằng mọi giá, không bê tông hóa để chạy theo thị trường. Càng giữ được nguyên sơ, giá trị càng lớn.

Tôi hy vọng sau này, khi người ta nhắc đến du lịch Măng Đen, họ không nghĩ đến resort hay khách sạn, mà nhớ đến một vùng đất còn cả tiếng chim, mùi nhựa thông và những căn nhà nằm yên giữa tán lá.

PV: Trên thế giới đã có nhiều mô hình nhà trên cây, vậy trong quá trình nghiên cứu và xây dựng, ông có tham khảo kinh nghiệm từ nước ngoài không?”

Ông Trần Hào Hiệp: Tôi có tìm hiểu khá nhiều mô hình nhà trên cây ở Thái Lan, Bali, châu Âu hay Bắc Âu. Họ làm rất hay, bài bản và có lịch sử lâu đời, nhưng khi bắt tay vào thực hiện, tôi nhận ra một điều: không có mô hình nào mang sang Măng Đen rồi “đặt xuống” là khớp cả.

Mỗi vùng đất có linh hồn riêng – khí hậu, hướng gió, thổ nhưỡng, thậm chí cách cây mọc cũng khác. Ở Thụy Điển hay Iceland, nhà trên cây có thể làm bằng thép và kính, nhưng nếu tôi bê nguyên kiểu đó về đây thì sẽ lạc lõng giữa rừng thông. Tôi chọn cách học tinh thần chứ không sao chép hình thức.

Vật liệu ở Treehouse Village là gỗ, tre, lá – thứ mà rừng chấp nhận. Thiết kế có cảm hứng từ kiến trúc châu Âu, nhưng điều chỉnh theo địa hình, độ dốc và từng thân cây có thật ngoài đời. Có căn nhà phải đổi bản vẽ ba lần chỉ vì… một cái rễ thông không thể đụng vào.

Tôi nghĩ mô hình ở nước ngoài cho tôi góc nhìn, nhưng chính Măng Đen mới cho tôi câu trả lời. Nếu cố chạy theo cái đẹp có sẵn, mình sẽ mất đi tiếng nói của vùng đất này. Tôi muốn du khách đến đây cảm nhận rõ: đây không phải “phiên bản Việt hóa” của một nơi nào đó, mà là một Treehouse chỉ có thể sinh ra ở Măng Đen.

PV: Sau mỗi hành trình của du khách tại Treehouse Village, ông kỳ vọng họ sẽ nhận lại điều gì – một cảm xúc, một nhận thức hay một thay đổi nào đó?

Ông Trần Hào Hiệp: Tôi không kỳ vọng ai đến đây rồi trở thành “người yêu rừng” ngay lập tức. Tôi chỉ mong khi sống trên cây, họ cảm nhận được mình nhỏ lại và thiên nhiên lớn hơn. Khi bạn mở mắt thấy sương bò qua ô cửa, nghe tiếng thông va vào mái, ăn bữa sáng không tiếng động cơ… tự nhiên lòng người dịu xuống.

Tôi muốn mỗi du khách rời đi với ít nhất một điều: hoặc là một hơi thở chậm lại, hoặc một cái nhìn khác về thiên nhiên, hoặc đơn giản là thói quen không xả rác vào rừng nữa. Không cần lớn lao, chỉ cần thay đổi nhỏ nhưng thật.

Du lịch không phải để tiêu thụ thiên nhiên rồi đi, mà là để học cách ở cùng thiên nhiên. Nếu sau này ai nhắc đến Măng Đen Treehouse Village và nhớ về cảm giác được rừng ôm lấy thay vì dịch vụ tiện nghi, thì với tôi, đó là thông điệp đẹp nhất.

PV: Nếu phải gọi tên Măng Đen Treehouse Village bằng duy nhất một câu, ông sẽ nói gì để người khác hình dung đúng tinh thần nơi này?

Ông Trần Hào Hiệp: Nếu phải nói chỉ một câu, tôi định nghĩa Treehouse Village là nơi con người không đến để chinh phục thiên nhiên, mà để được thiên nhiên ôm lấy — nhẹ như sương và thật như tiếng gió giữa rừng thông.

Xin cảm ơn ông!

Nhà báo Minh Thành - Tạp chí Môi trường Giao thông