Tuyên Quang: Phía sau “giấy phép vàng” là những mái nhà bên sông đang sụp dần trong tuyệt vọng của người dân

Theo phản ánh của người dân, nguyên nhân không chỉ đến từ mưa lũ tự nhiên, mà chủ yếu do hoạt động hút cát sát bờ của Công ty Cổ phần Lâm sản và Khoáng sản Tuyên Quang - đơn vị được cấp phép khai thác nhưng đang bị nghi ngờ vượt quá ranh giới cho phép, gây hậu quả nghiêm trọng cho môi trường và đời sống dân sinh.

Nhà nứt, vườn trôi - dân “sống trong sợ hãi”

Công ty Cổ phần Lâm sản và Khoáng sản Tuyên Quang được UBND tỉnh cấp phép khai thác cát, sỏi từ năm 2015. Tuy nhiên, theo người dân thôn 3 xã Thái Bình, thời gian gần đây, các tàu hút cát của doanh nghiệp này thường xuyên hoạt động ngay sát mép bờ, chỉ cách khu dân cư vài trăm mét. Dòng sông bị khoét sâu, dòng chảy thay đổi, khiến nhiều hộ dân rơi vào cảnh “đất mất, nhà nghiêng”.

Bà Trần Thị T., một hộ dân thôn 3, chia sẻ trong nỗi hoang mang:

“Sau cơn mưa lớn đầu tháng 9, cả mảng đất phía sau nhà tôi bị sụt xuống sông. Tường nứt toác, nền nhà lún, mỗi khi nghe tiếng tàu hút cát chạy rầm rì ngoài kia, tôi lại giật mình. Chúng tôi đã gửi đơn lên xã, lên huyện, nhưng đến giờ vẫn chưa được xử lý.”

Cùng chung tâm trạng, ông Trần Thanh V. bức xúc: “Ngày cũng như đêm, họ hút cát sát bờ, nước xoáy mạnh cuốn trôi từng mét đất. Dân chúng tôi chỉ biết đứng nhìn, bất lực, chẳng biết kêu ai.”

Hiện trường tan hoang bên dòng sông Lô

Ghi nhận của phóng viên tại hiện trường cho thấy, dọc bờ sông Lô đoạn qua thôn 3, nhiều đoạn bị sạt lở sâu hàng chục mét. Những vết nứt kéo dài từ mép sông vào tận sân nhà, nhiều cây cổ thụ trốc gốc nằm chỏng chơ, lộ rõ những hố sâu nham nhở. Một số hộ đã phải di dời khẩn cấp sang khu vực an toàn hơn để tránh sập nhà.

Điều đáng nói, dù chính quyền địa phương đã từng lập biên bản dừng hoạt động, yêu cầu doanh nghiệp “cam kết giảm công suất khai thác”, nhưng thực tế, hoạt động hút và vận chuyển cát vẫn diễn ra liên tục, thời điểm mưa lớn khiến việc kiểm tra gần như bất khả thi.

Chính quyền chậm trễ, dân thêm bất an

Theo phản ánh của người dân, từ giữa tháng 9/2025 đến nay, họ đã gửi nhiều đơn kiến nghị lên xã, nhưng vẫn chưa nhận được phản hồi cụ thể. Các buổi kiểm tra chủ yếu dừng ở mức “ghi nhận hiện trạng”, chưa có biện pháp xử lý triệt để.

Ông Hà Đức Hùng, Phó Chủ tịch UBND xã Thái Bình, thừa nhận: “Qua kiểm tra, có một số thiếu sót như: thiếu phao tiêu mốc giới, ví trí. Xã đã yêu cầu công ty cung cấp hồ sơ và phối hợp với các phòng ban chuyên môn để kiểm tra lại toàn bộ. Tuy nhiên, do lực lượng mỏng, việc giám sát các điểm khai thác dọc sông gặp nhiều khó khăn.” Tuy nhiên theo báo của ủy ban nhân tỉnh thì việc khai thác cát, sỏi của Công ty cổ phầnLâm Sản và Khoáng sản Tuyên Quang là cơ bản đúng các vị trí.

Trong khi đó, người dân cho rằng việc khai thác cát, sỏi của công ty là vượt quá trí cấp phép. “Nếu không có biện pháp xem xét xử lý mạnh tay, chỉ cần thêm vài trận mưa nữa, cả khu dân cư này có thể bị cuốn trôi,” một người dân lo lắng nói.

Tình trạng khai thác cát bừa bãi, đặc biệt trong mùa mưa lũ, không chỉ khiến môi trường bị tàn phá mà còn đẩy hàng chục hộ dân vào cảnh nguy hiểm cận kề. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, việc để tàu hút cát hoạt động sát khu dân cư là sự chủ quan khó chấp nhận.

Người dân xã Thái Bình mong muốn UBND tỉnh Tuyên Quang, Sở Nông nghiệp và Môi trường cùng các cơ quan chức năng khẩn trương vào cuộc kiểm tra toàn diện, đình chỉ ngay hoạt động khai thác tại khu vực nguy hiểm, đồng thời có phương án bồi thường, hỗ trợ người dân nơi đây do các hộ bị ảnh hưởng.

Nếu chậm trễ, những tiếng kêu cứu hôm nay có thể sẽ trở thành lời cảnh báo muộn màng. Dòng sông Lô vốn hiền hòa đang bị bức tử từng ngày, và những người dân hiền lành ven sông vẫn đang mòn mỏi chờ một hành động thực sự -trước khi sạt lở không còn là nguy cơ, mà trở thành thảm họa hiển hiện.